Bài 9. Dữ liệu kiểu mảng (ARRAY)

1. Khái niệm mảng

Mảng là tập các biến có cùng kiểu, cùng tên, khác nhau ở chỉ số (vị trí).

Mảng thường được dùng nhiều trong lập trình, với những dữ liệu dạng chuỗi, danh sách...

2. Khai báo mảng

- Mảng 1 chiều:

<kiểu dữ liệu> <tên mảng> [Số phần tử tối đa trong mảng];

Ví dụ:

    int a[100]; // mảng a chứa 100 số nguyên

    float b[10]; // mảng b chứa 10 số thực

    char c[]="Chao ban!"; // mảng c chứa các ký tự

    int m[]={2,4,6,8}; // mảng m chứa 4 số chắn.

- Mảng nhiều chiều (thường dùng mảng 2 chiều):

<kiểu dữ liệu> <tên mảng> [soDong][soCot];

Trong đó:

    soDong: Số phần tử tối đa trong mảng dòng.

    soCot: Số phần tử tối đa trong mảng cột.

Ví dụ:

  int m[5]; // khai báo mảng 2 chiều kích thước 5x5.  

3. Sử dụng mảng 

  - Cú pháp truy xuất phần tử của mảng: <tên mảng>[vị trí]

  - Mỗi phần tử của mảng (<tên mảng>[vị trí]) được coi như một biến thông thường, có kiểu dữ liệu nào đó.

  - Thường sử dụng cấu trúc lặp để xử lý mảng.

Ví dụ 1:

+ Yêu cầu: Nhập vào dãy số nguyên có n số (2<n<100), in ra màn hình dãy số vừa nhập.

+ Code:

#include <iostream>
#include <conio.h>

using namespace std;

int main() {
  // khai bao mang a co kich thuoc 100
  int a[100];
  // khai bao n (so phan tu thuc te cua mang)
  int n;
  // nhap so phan tu cua mang
  do{
     cout<<"\n Nhap so phan tu cua mang: ";
     cin>>n;
     if((n<=2)||(n>=100))
      cout<<"\n Nhap lai n !";
  }while ((n<=2)||(n>=100));
  // Nhap mang
  for(int i=0;i<n;i++)
  {
     cout<<"\n a["<<i<<"]= "; cin>>a[i];
  }
  // In mang
  cout<<"\n In mang : ";
  for(int i=0;i<n;i++)
  {
     cout<<a[i]<<";\t";
  }

return 0;
}

Ví dụ 2:

+ Yêu cầu: Nhập vào dãy số nguyên có n số (2<n<100), in ra màn hình các số chẵn trong mảng.

+ Code:

#include <iostream>
#include <conio.h>

using namespace std;

int main() {
  // khai bao mang a co kich thuoc 100
  int a[100];
  // khai bao n (so phan tu thuc te cua mang)
  int n;
  // nhap so phan tu cua mang
  do{
   cout<<"\n Nhap so phan tu cua mang: ";
     cin>>n;
     if((n<=2)||(n>=100))
      cout<<"\n Nhap lai n !";
  }while ((n<=2)||(n>=100));
  // Nhap mang
  for(int i=0;i<n;i++)
  {
     cout<<"\n a["<<i<<"]= "; cin>>a[i];
}
  // In mang
  cout<<"\n In cac so chan trong mang : ";
  for(int i=0;i<n;i++)
  {
     if(a[i]%2==0)
     cout<<a[i]<<";\t";
  }

return 0;
}

Ví dụ 3:

+ Yêu cầu: Viết chương trình thực hiện

- Nhập vào một dãy số nguyên

- Sắp xếp dãy số tăng dần.

+ Code:

/* Chương trình này sử dụng hàm (phần hàm sẽ được trình bày ở bài sau) */

#include <iostream>
#include <conio.h>

#define max 100

using namespace std;

//nhap day
void NhapDay(int a[],int n) {
  for(int i=0; i<n; i++) {
  cout<<"\n a["<<i<<"] =";
  cin>>a[i];
  }
}

//xuat day
void XuatDay(int a[],int n) {
  cout<<"\n IN DAY: ";
  for(int i=0; i<n; i++)
  cout<<a[i]<<"\t";
}

//hoan vi 2 phan tu
void Swap(int &a,int &b) {
  int t = a;
  a = b;
  b = t;
}

//thuat toan Selection Sort
void SelectionSort(int a[],int n) {
  int min; // chi so phan tu nho nhat trong day hien hanh
  for(int i=0; i<n-1; i++) {
  min = i;
  for(int j=i+1; j<n; j++)
  if(a[min]>a[j])
  min = j; //ghi nhan vi tri phan tu nho nhat
  if(min!= i)
  Swap(a[i],a[min]); // doi chu 2 phan tu
  }
}

//chuong trinh chinh
int main() {
  int a[max],n;
  cout<<"Nhap so phan tu:";
  cin>>n;
  NhapDay(a,n);
  cout<<"\n Day vua nhap la:";
  XuatDay(a,n);
  cout<<endl;
  SelectionSort (a,n);
  cout<<"\n Day vua sap xep la:";
  XuatDay(a,n);
  getch();

return 0;
}

Ví dụ 4:

+ Yêu cầu: Viết chương trình thực hiện

- Nhập dãy số nguyên có n phần tử từ bàn phím (1<= n <=100)

- In dãy vừa nhập

- Loại bỏ khỏi dãy các phần tử trùng nhau, in kết quả.

+ Code:

#include<iostream>
#include<conio.h>
#include<stdio.h>

using namespace std;

int main(){
   int a[100],n;
   // Nhap mang
   cout<<"\n + NHAP MANG : ";
   cout<<"\n - Nhap so phan tu: ";
   do{
     cout<<"\n n= "; cin>>n;
     if(n<1||n>100)
     cout<<"\n Nhap lai n!";
   } while (n<1||n>100);
   // Nhap mang
   cout<<"\n - Nhap mang : ";
   for (int i=0;i<n;i++)
   {
     cout<<"\n a["<<i<<"]= ";
     cin>>a[i];
   }
   // In day
   cout<<"\n + IN DAY \n";
   for(int i=0;i<n;i++)
   cout<<a[i]<<"; ";
   // Loai bo phan tu trung nhau
   int b[100], test, k = 0;
   b[k] = a[0];
   for(int i=1;i<n;i++)
   {
     test = 0;
     for(int j=i;j>=0;j--)
       if(a[i]==b[j]) test=1;
     if(test==0)
       b[k++] = a[i];
   }
   cout<<"\n => DAY DA LOAI BO: ";
   cout<<"\n + IN DAY \n";
   for(int i=0;i<n;i++)
     cout<<a[i]<<"; ";

return 0;
}

Ví dụ 5 (mảng 2 chiều):

+ Yêu cầu: Viết các hàm thực hiện:

- Nhập vào từ bàn phím ma trân vuông kích thước n (2<= n <=6)

- In ma trận vừa nhập

- Tính tổng từng dòng của ma trận

- Tìm và in ra cột chứa giá trị lớn nhất

- Đếm số nguyên tố trong ma trận

+ Code:

/* Chương trình này sử dụng hàm (phần hàm sẽ được trình bày ở bài sau) */

#include<iostream>
#include<conio.h>

using namespace std;

// khai bao
int m[6][6], n;

// nhap ma tran
void NhapMT(){
  // nhap kich thuoc
  cout<<"\n Nhap kich thuoc cua ma tran:" ;
  do{
        cout<<"\n n= "; cin>>n;
        if(n<2||n>6)
        cout<<"\n Nhap lai n!";
  }while(n<2||n>6);

  // nhap ma tran
  cout<<"\n Nhap ma tran:";
  for(int i=0;i<n;i++)
  for(int j=0;j<n;j++)
  {
     cout<<"\n m["<<i<<"]["<<j<<"]= "; cin>>m[i][j];
  }
}

// In ma tran
void InMT(){
cout<<"\n In ma tran vua nhap: \n";
for(int i=0;i<n;i++)
{
  for(int j=0;j<n;j++)
  cout<<m[i][j]<<"\t";
  cout<<"\n";
}
}

// Tinh tong tung dong
void TongDong(){
int dong[6];
  for(int i=0;i<n;i++){
  dong[i]=0;
  for(int j=0;j<n;j++)
  dong[i]+=m[i][j];
}
cout<<"\n Tong dong cua ma tran: ";
for(int i=0;i<n;i++)
cout<<"\n Dong "<<i<<" : "<<dong[i];
}

// Tim cot chua gia tri lon nhat
void TimCotChuaMax(){
// tim max
int max=m[0][0], i,j;
for(i=0;i<n;i++)
  for(j=0;j<n;j++)
  if(max<m[i][j]) max=m[i][j];
// in cot chua max
cout<<"\n Nhung cot chua gia tri lon nhat: ";
for(i=0;i<n;i++)
  for(j=0;j<n;j++)
     if(max==m[i][j]) cout<<j<<"; ";
}

// Ham kiem tra so nguyen to
int TestNT(int a){
  for (int i=2;i<a;i++)
  if(a%i==0) return 0;
return 1;
}

// Dem so nguyen to trong ma tran
void DemSNT(){
  int dem=0;
  for(int i=0;i<n;i++)
     for(int j=0;j<n;j++)
        if(TestNT(m[i][j])==1) dem++;
  cout<<"\n So lan xuat hien cua so nguyen to trong ma tran: "<<dem;
}

// Ham chinh
int main(){
NhapMT();
InMT();
TongDong();
TimCotChuaMax();
DemSNT();

return 0;
}

Ví dụ 6 (mảng 2 chiều):

+ Yêu cầu: Viết chương trinh thực hiện

- Nhập các ma trận.

- Cộng ma trận.

- Nhân ma trân.

- In kết quả.

+ Code:

/* Chương trình này sử dụng hàm (phần hàm sẽ được trình bày ở bài sau) */

#include <conio.h>
#include <iostream>

#define max 100

using namespace std;

/*Nhap ma tran he so*/
void NhapMaTran(float A[max][max], int m, int n, char ch) {
   for(int i = 0; i<m; i++)
     for(int j = 0; j<n; j++) {
       cout<<ch<<"["<<i<<"]["<<j<<"] = ";
       cin>>A[i][j];
   }
}

/*Xuat ma tran*/
void XuatMaTran(float A[max][max], int m, int n) {
   for(int i=0 ; i<m; i++){
     cout<<endl;
     for(int j=0 ; j<n; j++)
       cout<<A[i][j]<<"\t";
   }
}

/*C = A+B*/
void CongMaTran(float A[max][max], float B[max][max], float C[max][max], int m, int n) {
   for(int i = 0; i<m; i++)
     for(int j = 0; j<n; j++)
       C[i][j] = A[i][j]+B[i][j];
}

/*A cap mxn * B cap nxp = C cap mxp*/
void NhanMaTran(float A[max][max],float B[max][max], float C[max][max],int m,int n,int p)
{
   for(int i = 0; i<m; i++)
     for(int k = 0; k<p; k++) {
      C[i][k]=0;
      for(int j = 0; j<n; j++)
      C[i][k] = C[i][k]+A[i][j]*B[j][k];
   }
}

/*Chuong trinh chinh*/
int main() {
   int m,n,p;
   float A[max][max],B[max][max],C[max][max],D[max][max];
   cout<<"Nhap m = ";
   cin>>m;
   cout<<"Nhap n = ";
   cin>>n;
   cout<<"Nhap p = ";
   cin>>p;
   cout<<"Nhap ma tran A cap "<<m<<"x"<<n<<endl;
   NhapMaTran(A,m,n,'A');
   cout<<"Nhap ma tran B cap "<<m<<"x"<<n<<endl;
   NhapMaTran(B,m,n,'B');
   cout<<"Nhap ma tran C cap "<<n<<"x"<<p<<endl;
   NhapMaTran(C,n,p,'C');
   cout<<"Ma tran A";
   XuatMaTran(A,m,n);
   getch();
   cout<<"\n\nMa tran B";
   XuatMaTran(B,m,n);
   getch();
   cout<<"\n\nMa tran C";
   XuatMaTran(C,n,p);
   getch();
   cout<<"\n\nMa tran D = A+B";
   CongMaTran(A,B,D,m,n);
   XuatMaTran(D,m,n);
   getch();
   cout<<"\n\nMa tran D = A.C";
   NhanMaTran(A,C,D,m,n,p);
   XuatMaTran(D,n,p);
   getch();

return 0;
}